Chinh phụ Ngâm khúc
Đặng Trần Côn là tác giả của "Chinh phụ Ngâm" – một kiệt tác văn học viết bằng chữ Hán của Việt Nam. Cho đến nay, tiểu sử của Đặng Trần Côn vẫn còn nhiều điều chưa được biết rõ, chẳng hạn như năm sinh và năm mất cụ thể. Các nhà nghiên cứu ước đoán ông sinh khoảng từ năm 1710 đến 1720 và mất năm 1745, sống dưới thời vua Lê – chúa Trịnh. Quê hương của Đặng Trần Côn là làng Nhân Mục, còn gọi là làng Mọc, huyện Thanh Trì. Ngày nay thuộc phường Nhân Chính, quận Thanh Xuân, Hà Nội. Ông từng đỗ thi hương nhưng không đỗ kỳ thi hội. Sau đó, ông được bổ nhiệm làm Giáo thụ và tri huyện Thanh Oai. Về sau, ông được thăng chức làm Thị giảng. Về Đặng Trần Côn, còn lưu truyền một vài giai thoại. Tương truyền rằng chúa Trịnh Giang cấm dân chúng thắp đèn, đốt lửa. Vì vậy, ông phải đào một đường hầm dưới lòng đất để đốt đèn học tập. Khi bắt đầu sáng tác thơ, ông đưa cho Đoàn Thị Điểm xem. Bà cười và nói rằng: “Anh nên học thêm rồi hãy làm thơ.” Sự ra đời của "Chinh phụ Ngâm" đã gây tiếng vang lớn trong giới nho sĩ đương thời. Tác phẩm thể hiện tiếng lòng sâu sắc của người vợ có chồng ra nơi biên ải. Nỗi nhớ thương, sự chờ đợi, nỗi cô đơn và khát vọng đoàn viên trong chiến thắng được gửi gắm qua những vần thơ đầy cảm xúc và chạm đến trái tim người đọc. Tác phẩm được viết bằng chữ Hán vào thời điểm chữ Nôm đang phát triển mạnh, do đó nhiều người đã tìm cách chuyển ngữ sang chữ Nôm. Có nhiều bản dịch và phỏng dịch của các tác giả như Đoàn Thị Điểm, Nguyễn Khản, Bạch Liên Am Nguyễn, Phan Huy Ích. Trong số đó, có một bản dịch được xem là hay nhất, thường được sử dụng hiện nay. Tuy nhiên, tác giả thực sự của bản dịch này vẫn là một vấn đề còn gây tranh cãi. Có người cho rằng đó là Đoàn Thị Điểm, trong khi một số khác lại khẳng định là Phan Huy Ích. Quỹ Bảo tồn Di sản Chữ Nôm Việt Nam (VNPF) đã số hóa và giới thiệu một phiên bản trong “Thư viện số sách Hán Nôm” – kết quả hợp tác giữa Thư viện Quốc gia Việt Nam (NLV) và Quỹ Bảo tồn Di sản Chữ Nôm Việt Nam (VNPF), với mã số tài liệu số hóa là nlvnpf-0064 và số hiệu thư viện là R.1560.