nên đọc là “Làn thu thuỷ, nét xuân sơn”. Ý nói mắt trong như nước mùa thu, lông mày phơn phớt xanh như núi mùa xuân. Bản LVĐ 66 đã khắc là “thấp”.

ý nói đến cái đẹp làm cho người ta phải say mê mà mất cả thành mất cả nước. Ý ấy mượn trong bài ca của Lý Diên Niên: “Bắc phương hữu giai nhân, tuyệt thế nhi độc lập, nhất cố khuynh nhân thành, tái cố khuynh nhân quốc...” = Phương Bắc có người con gái đẹp, đẹp nhất đời mà còn ở một mình. Người đẹp ấy chỉ ngoảnh lại một lần là nghiêng cả thành, ngoảnh lại lần nữa là nghiêng mất cả nước...

hai âm đứng đầu trong ngũ âm tức: cung, thương, giốc, chuỷ, vũ.

thuộc lòng các cung bậc.

ta thường hiểu là cây đàn tỳ bà, một thứ đàn nguyên ở nước Hồ làm ra. Thực ra đàn tỳ bà không phải là đàn Hồ cầm vì đàn Hồ cầm là một thứ đàn hai dây kếo vĩ, ta quen gọi là nhị, ta quen gọi là nhị, “nhị hồ” hay “đàn gáo”. Gs. Trần Văn Khê cho rằng: “Cây đàn mà Thuý Kiều đánh chắc chắn không phải là cây đàn kéo vĩ bốn dây, đàn ‘tứ hồ’ bởi vì Hồ cầm là cây đàn hơi thô rất ít khi phụ nữ chơi”. Chính vì lẽ ấy mà khi vẽ Thuý Kiều gảy đàn, người ta đều vẽ nàng gảy cây đàn tỳ bà.

các bản nôm hầu hết đều viết 没 張 “một trương” nhưng cũng có một vài bản viết tắt chữ một là 𠬠 (không có chấm thuỷ) như bản Kim Vân Kiều tân truyện của Duy Minh Thị hoặc Kim Vân Kiều hợp tập khắc in năm 1924 nên có người mới đọc lầm là “Ngải Trương”. Chữ 𠬠 (một) thực ra viết khác với chữ 艾 (ngải) có bộ 艹 (thảo) ơ trên. “Trương” có nghĩa là cây đàn. Sách có câu: “Cầm nhất trương, kỳ nhất cục”: cầm một cây, cờ một cuộc. Cả câu 32 ý nói cô Kiều có tài riêng về cây đàn Hồ cầm, ăn đứt được tất cả mọi người, không ai sánh kịp.

chương khúc, bài nhạc.

tên bài đàn, bài nhạc do Thuý Kiều soạn ra nhan đề là Oán bạc mệnh.

làm cho người nghe phải sầu não trong lòng.

cái quần mầu hồng người phụ nữ Trung Quốc xưa thương mặc; đây dùng để chỉ tư cách cao quí của người phụ nữ.

tường nhà ở phía đông, chỉ nhà bên hàng xóm.

ý nói đến cảnh những chàng trai tìm cách cách ve vãn con gái.

ánh sáng tốt đẹp tức nắng xuân đẹp đẽ. Cả câu ý nói trong chín chục ngày xuân đẹp đẽ đã hơn sáu chục ngày qua đi rồi.

theo âm lịch một năm chia làm 24 tiết, tiết thanh minh là một tiết thuộc mùa xuân nhằm vào khoảng đầu tháng ba âm lịch.

hai loài chim thường bay thành đàn về mùa xuân, đây ngụ ý nói người đi chơi xuân đông đúc từng đoàn, từng lũ.

trai tài gái sắc.