Tips: Nhấp vào kí tự Hán Nôm để tra cứu trong từ điển.
Chày sương
Chày sương: chày giã thuốc huyền sương mà bà mẹ của Vân Anh đòi hỏi Bùi Hàng phải tìm cho được để làm đồ dẫn cưới (xem chú thích câu 266).
chưa nện cầu Lam
Chưa nện cầu Lam: ý nói chưa có chày ngọc để giã thuốc huyền sương thì chưa thành vợ chồng, chưa thực kết duyên làm vợ chồng.
,
Sợ lần khân quá ra sàm sỡ chăng?"
Nàng rằng: "Hồng diệp xích thằng,
Một lời cũng đã tiếng rằng
tương tri
Tương tri: cùng biết lòng nhau.
.
Đừng điều nguyệt nọ hoa kia,
Ngoài ra ai lại tiếc gì với ai."
Chàng rằng: "nghe nổi
Cầm đài
Cầm đài: cái đài ngồi gảy đàn. Các người gảy đàn danh tiếng thường có một cầm đài. Bá Nha có cầm đài ở huyện Lỗ Sơn, tỉnh Hà Nam.
,
Nước non luống những lắng tai Chung Kỳ."
Thưa rằng: "Tiện kỹ sá chi!
Đã lòng dạy đến, dạy thì phải vâng."
Hiên sau treo sẵn
cầm trăng
Cầm trăng: tức nguyệt cầm, cây đàn nguyệt.
,
Vội vàng sinh đã cầm nâng
ngang mày
Ngang mày: nâng cây đàn cao ngang tầm mắt tỏ ý quí trọng.
.
Nàng rằng: "Nghề mọn riêng tay,
Làm chi cho nặng lòng này
lắm thân
Lắm thân: lắm ru, lắm thay.
?"
So dần dây vũ
dây văn
Dây văn: dây nhỏ, thường gọi là dây tiếu.
,
Bốn dây to nhỏ theo vần cung vấn.
Khúc đâu
Hán Sở chiến trường
Hán Sở chiến trường: bãi chiến trường giữa quân Hán và quân Sở. Cuối đời Tần, Lưu Bang (Hán Cao Tổ) và Hạng Võ (Sở Bá Vương) cùng khởi binh đánh Tần, sau lại tranh nhau thiên hạ, đánh nhau nhiều trận kịch liệt.
,
Nghe ra tiếng sắt, tiếng vàng chen nhau.
Khúc đâu
Tư mã Phượng cầu
Tư mã Phượng cầu: Tư mã Tương Như, người đời Hán, một hôm đến nhà Trác Vương Tôn dự tiệc. Tương Như có gảy một khúc đàn Phượng cầu hoàng để tỏ tình với con gái Trác Vương Tôn là nàng Văn Quân. Văn Quân cảm tiếng đàn, đêm ấy nàng bỏ nhà trốn theo Tương Như.
,
Nghe ra như oán, như sầu phải chăng!
Kê Khang
Kê Khang: Kê Khang, người đời Tam Quốc, một đêm gảy đàn ở đình Hoa Dương, bỗng có người khách lạ tới, dạy cho khúc Quảng lăng tán, âm điệu tuyệt hay.
này khúc
Quảng lăng
Quảng lăng: tên của khúc đàn, nay không được lưu truyền nữa. Cả câu ý nói tiếng đàn của Thuý Kiều nghe ra thanh thoát nhẹ nhàng như nước chảy mây trôi.
.
Một rằng lưu thuỷ, hai rằng hành vân.
Quá quan
Quá quan: qua cửa ải, khi Chiêu Quân bị cống sang Hổ.
này khúc
Chiêu Quân
Chiêu Quân: tên tự là Vương Tường, cung nữ thời Hán Nguyên đế vì không chịu lo lót với Mao Diên Thọ nên bị gả cho chúa Thiền Vu.Khi Chiêu Quân vào bái biệt, nhà vua mới biết là nàng đẹp có ý muốn lưu lại nhưng không được nữa. Khi qua cửa ải, Chiêu Quân có gảy khúc đàn tỳ bà để tỏ lòng nhớ nước nhớ nhà vô hạn.
,
Nửa phần luyến chúa, nửa phần tư gia.