Tips: Nhấp vào kí tự Hán Nôm để tra cứu trong từ điển.
Người
nách thước
cặp thước ở bên nách.
, kẻ
tay đao
cầm đao trong tay.
,
Đầu trâu, mặt ngựa ào ào như lôi.
Già giang
(“già”: cái gông) cái gông đóng lấy cổ phạm nhân.
một lão một trai,
Một dây
vô lại
hoang tàn liều lĩnh, không còn đạo đức gì, không còn có nhân nghĩa gì. Bản LVĐ chép là “vô loại” thì có thể giảng là không ra cái giống gì, không biết phải trái, không có lương tâm gì.
buộc hai
thâm tình
tình sâu xa giữa cha con Vương ông và Vương Quan.
.
Đầy nhà vang tiếng
ruồi xanh
con nhặng. Kinh Thi: “Thương dăng chi thanh”: tiếng những con ruồi xanh, ý nói đến những tiếng khả ố của bọn sai nha vang ầm nhà như đàn nhặng vậy.
.
Rụng rời giọt liễu, tan tành cội mai
nên đọc là “Rụng rời khung dệt, tan tành gói may”. Câu này bản LVĐ 66 chép là “Rụng rời giọt liễu, tan tành cội mai” ý nói bọn sai nha đột nhập vào nhà, phá phách tam tành cả đồ đạc, chẳng còn nương tay gì. Tản Đà có nhận xét: “Có bản viết là ‘Rụng rời giậu liễu, tan tành cội mai’. Song những lời giải đều không thông, và ‘mai’ vời ‘liễu’ là những tiếng đặt lấy đẹp lời, không hợp dùng ở trong câu đây.”
.
Đổ
tế nhuyễn
(“tế”: nhỏ, “nhuyễn”: mềm) đồ nhỏ nhặt ở trong nhà và đồ quần áo của đàn bà con gái.
, của riêng tay,
Sạch sành sanh quét cho đầy túi tham
Điều đâu
bay buộc
tai bay vạ buộc.
ai làm,
Này ai đan rập,
giật giàm
giật cái bẫy để bắt các con thú hoặc bắt các con chim.
bỗng dưng.
Hỏi ra sau mới biết rằng:
Phải tên
xưng xuất
khai ra.
tại thằng bán tơ.
Một nhà hoảng hốt ngẩn ngơ.
Tiếng oan dậy bảo, án ngờ
dựng mây
nên đọc là “loà mây”. Ý nói án kia còn chưa rõ ràng, vẫn còn ngờ vực như bị mây che phủ. Bản LVĐ chép là “dựng mây”.
.
Hạ từ
van vái
kêu xin năn nỉ. Bản LVĐ chép là “van vái”.
trót ngày,
Điếc tai lân tuất,
phũ tay tồi tàn
phũ phàng đánh đập tàn nhẫn.
.
Rường
cái xà nhà.
cao rút ngược
dây oan
dây trói người một cách oan ức. Câu này ý nói bọn sai nha trói và treo ngược hai chan con Vương ông và Vương Quan lên xà nhà.
,
Dẫu người đá cũng nát gan lọ người.
Mặt trông đau đớn rụng rời,
Oan này còn một kêu trời, nhưng xa.
Một ngày
lạ thói
không lạ gì cái thói.
sai nha,
Làm cho khốc hại chẳng qua vì tiền.
Sao cho
cốt nhục
xương thịt, ý nói tình cha con, anh em cùng một dòng máu.
vẹn tuyền.
Trong khi
ngộ biến tòng quyền
(“quyền”: phép đỗi xử trong lúc có biến) gặp lúc biến thì phải tuỳ theo hoàn cảnh mà đối phó cho thích hợp.
biết sao?