lá thư viết trên giấy hoa tiên.

(“tiện”: nhân có, tiện có; “hồng: chim hồng như chim nhạn”), nhân tiện có người đưa thư. Người ta thường nói “tin nhạn” nhưng ở đây Nguyễn Du dùng đã dùng chữ hồng vì chữ thứ hai ấy thuộc thanh bằng.

lơ lửng chập chờn.

giấy hoa tiên có vẻ hoa mai.

昔 越 hai chữ ám hiệu của Sở khanh hẹn ngày đi trốn. Theo phép chiết tự thì chữ 昔 (tích) tách ra thành 艹 一 日 (trấp nhất nhật) nghĩa là ngày 21, chữ 越 tách ra thành 戉 (việt) 走 (tẩu) nghĩa là vượt tường chạy chốn. Vì chữ (việt) có tự dạng gần giống 戌 (tuất) nên Nguyễn Du mới để cho Thuý Kiều đoán “tuất thì phải chăng?” Tự điển Khang Hi có ghi chữ 越 gồm 戉 (mậu) và 走 (tẩu). Chữ “huấn” ấy khác với chữ “việt”. Trong nguyên truyện, cũng có viết: “Tha ước ngã nhị thập nhất nhật tuất thì việt tường tương kiến”. (Chàng hẹn ta ngày 21 giờ tuất sẽ vượt tường vào gặp mặt ta). Như vậy Sở khanh chỉ hẹn với Thuý Kiều là sẽ vượt tường vào gặp mặt chứ chưa rủ đi chốn ngay.

Nguyễn Du đã để cho Thuý Kiều thắc mắc ngờ vực không biết có phải là giờ tuất 戌 không, vì khi tách chữ 越 (việt) ra lại là chữ 戉 (việt) chứ không phải chữ 戌 (tuất). Chữ “phải chăng” có ý nghĩa như vậy.

mệt mỏi vì đã bay từ xa về, cũng có thể hiểu là lác đác về trễ bay vội vã.

架 茶 蘼(“trà mi”: cũng viết là 茶 蘼 đồ mi). Các bản nôm đều chép là 架 (giá), các bản quốc ngữ phần nhiều chép là đoá. Sự nhầm lẫn ấy do chữ 朵 đoá có tự dạng giống chữ 架 “giá”. “Giá trà mi”: là cái giàn gỗ bắc cho cây đồ (trà) mi leo lên. (xem thêm trang 34) “Ngậm trăng nửa vành”: cái giá đồ (trà) mi nó ngậm lấy vành trăng hạ huyền chứ hoa đồ (trà) mi nhỏ như hoa tường vi làm sao mà ngậm được vừng trăng.

tường nhà bên phía đông.

bước vào một cách lén lút. Sở khanh làm ra như vậy chứ thực ra hắn là người của mụ Tú bà thuê để thực hiện kế thâm độc.

nói nhỏ nhẹ.

cái nợ của người con gái phải bán thân vào chỗ lầu xanh làm gái làng chơi.

ý nói xương khô mà làm cho có thịt, chết mà cứu cho sống lại. Đây Thuý Kiều muốn nhờ Sở khanh cứu giúp cho.

cũng có nghĩa là trả ơn. Theo Hậu Hán thư. Dương Bảo đời Hậu Hán bắt được một con chim sẻ bị thương, đem về nuôi cho nó khoẻ lại rồi thả đi. Về sau có một đứa bé mặc áo vàng đến nói: “Tôi là sứ giả của Tây Vương mẫu, cậu là người đã cứu sống tôi nên nay đem bốn chiếc vòng đến tạ ơn”.

tức bể khổ (người ta phải đắm chìm trong đó).