Tips: Nhấp vào kí tự Hán Nôm để tra cứu trong từ điển.
Nỉ non
tỉ tê, nhỏ to tâm sự.
đêm ngắn tình dài,
Ngoài hiên thỏ đã
non đoài ngậm gương
ý nói mặt trăng đã ngả xuống ngang với ngọn núi ở phía tây, trong tưởng chừng như ngọn núi ngậm lấy vừng trăng.
.
Mượn điều
trúc viện
nhà làm bằng tre hoặc chung quanh có trồng trúc.
thừa lương
nghỉ mát, hóng mát.
.
Rước về hãy tạm giấu nàng một nơi.
Chiến, hoà sắp sẵn hai bài,
Cậy tay thầy thợ, mượn người dò la.
Bắn tin
đưa tin một cách gián tiếp, không ra mặt.
đến mặt Tú bà,
Thua cơ, mụ cũng cầu hoà, dám sao!
Rõ ràng của dẫn, tay trao,
Hoàn nguyên một thiếp, thân vào cửa công.
Gót tiên
gót chân người thiếu nữ đẹp như tiên, đây chỉ Thuý Kiều.
phút đã thoát
vòng trần ai
(“trần”: cõi đời: “ai”: bụi bậm) vòng khổ sở ở chốn thanh lâu.
.
Một nhà sum họp
trúc mai
đây nói sự sum họp vợ chồng đầm ấm như cảnh gió trúc mưa mai. Xem chú thích câu 708.
,
Càng sâu nghĩa bể, càng dài tình sông.
Hương càng đượm, lửa càng nồng
chỉ tình vợ chồng thắm đượm nồng nàn.
;
Càng sôi vẻ ngọc, càng lồng màu sen
cả câu ý nói từ ngày lấy Thúc sinh, Thuý Kiều càng thêm xinh đẹp và càng lộ vẻ cao quí sang trọng.
.
Nửa năm
hơi tiếng
cũng như quen hơi bén tiếng, tức đã ăn ở với nhau quá quen thuộc rồi.
vừa quen,
Sân ngô
cành biếc đã chen lá vàng
cành lá xanh đã có điểm những lá vàng, ý nói đã bắt đầu sang mùa thu. Cổ thi có câu: “Ngô đồng thất diệp lạc, thiên hạ cộng tri thu” = một lá ngô đồng rụng, mọi người đều biết thu về.
.
Giậu thu
hàng rào về mùa thu.
mới nảy
giò sương
mầm cúc gặp sương mọc ra.
,
Gối yên
cái gối dựa và cái yên ngựa.
đã thấy xuân đường đến nơi.
Phong lôi
cơn giận dữ dội như sấm gầm gió rít.
nổi trận bời bời,
Nặng lòng e ấp
ý nói trong lòng đầy sự e ngại. Bản BK-TTK đã giảng là “Thúc ông sợ về nỗi con đã có vợ rồi mà lại chơi bời lấy người giang hồ. Vậy ông mới tính bài bắt phải bỏ ra”. Tản Đà thì gi “Bốn chữ ‘Nặng lòng e ấp’ đây, nghĩa chưa được tường”. Theo nguyên truyện thì Thúc ông đã tỏ ra sợ nếu che đậy cho việc Thúc sinh lấy Thuý Kiều. Thúc ông đã mắng con rằng: “Mày là thằng ngu xuẩn... Mày phải biết bố vợ mày là hạng người nào? Vợ mày là một tiểu thư con nhà đài các. Nếu vợ mày biết tin này nó sẽ giận đến chừng nào; khi ấy mày bảo tao sẽ làm sao mà chịu cho nổi cái điều tức giận của nó”.
, tính bài phân chia.
Quyết nghe biện bạch một bề,
Dạy cho
má phấn
chỉ Thuý Kiều.
lại về lầu xanh!